واژه دوغ صفت مفعولي است از فعل دوشيدن، بنابر اين از نظر لغوي يعني «دوشيده شده». دوغ از نوشيدني های سالم و سنتي آشناي كشور ايران است
دوغ یکی از محصولات لبنیاتی خوش طعم نوشیدنی سالم می باشد که بیشتر به همراه غذا در وعده های ناهار و شام توسط عموم مردم مصرف می شود.
بر اساس استاندارد به ۴ نوع دوغ میتوان اشاره کرد:
۱٫ دوغ گازدار
۲٫ دوغ بدون چربی گازدار
۳٫ دوغ بدون گاز
۴. دوغ بدون چربی و گاز
دوغ از نوشیدنیهای سالم مورد علاقه ما ایرانیهاست که جدا از طعم خوب و دلچسبی که دارد فواید بسیاری هم بههمراه دارد؛ اما خواص این محصول غذایی را کیفیت آن تعیین میکند و هر دوغی را نمیتوان مفید و پرخاصیت دانست.عدهای از مردم بر این باور هستند که دوغهای سنتی پرفایده هستند و عدهای دیگر دوغهای کارخانهای را با کیفیت میدانند
دوغ گونہ ای نوشیدنی سالم لبنی است کہ از ترکیب اب و ماست بدست می اید.دوغ در گذشتہ یکی از فراوردہ های جانبی کرہ محسوب می شد.
برای تهیہ دوغ ابتدا ماست پرچرب را با اب رقیق می کردند سپس با استفادہ از مشک،چربی ان جدا شدہ و باقی ماندہ بعنوان دوغ مصرف می شد.
فواید مصرف دوغ
- تامین کننده ویتامین های B و D بدن انسان است.
- باعث جلوگیری از رشد باکتری های مضر در سیستم گوارشی انسان می شود.
- مصرف دوغ به گردش بهتر خون در بدن انسان کمک می کند.
- مصرف دوغ از بوی بد دهان جلوگیری می کند.
- کمک کننده به هضم غذا و التیام بخش نیز می باشد.
- دوغ مقوی قلب و معده بوده و مسکن سردردهای ناشی از گرمی هواست و به دلیل خاصیت ضدعفونیکنندگی،کرمکش قوی بوده و خلطآور خوبی است و برای التیام علائم رماتیسم نافع است.
به طور کلی می توان گفت که دوغ سنتی مواد معدنی، کلسیم، ویتامین ها ، پروتئین ها و چربی ها موجود در ماست را دارا می باشد
خیلی اوقات اکثر افراد بعد از نوشیدن دوغ احساس خواب آلودگی به آنها دست می دهد. علت خواب آور بودن دوغ بدلیل پیتیدهای موجود در کازئین که از پروتنین های موجود در شیر است، می باشد. برخی از پزشکان طب سنتی نیز پیشنهاد می کنند برای داشتن یک خواب آرام وراحت دوغ بنوشید و از خواب خود نهایت لذت را ببرید. از این رو بدلیل خواب آور بودن دوغ توصیه می شود قبل از کارهایی که احتیاج به هوشیاری کامل دارند از مصرف دوغ بپرهیزید.
مضرات دوغ (موارد احتیاطی و منع مصرف)
۱- یکی از مهمترین مضرات دوغ، مصرف آن بلافاصله یا همراه با غذا است که باعث رقیق شدن شیره معده و اختلال در فرایند هضم و جذب مواد غذایی میشود. متخصصان تغذیه توصیه میکنند، مصرف دوغ نیز مانند دیگر مایعات بهتر است با فاصله یک ساعت بعد از مصرف غذا باشد.
۲- از دیگر مضرات دوغ افزایش فشار خون است؛ بنابراین توصیه میشود دوغ خانگی و کم نمک جایگزین دوغهای صنعتی و شور شود. مصرف دوغ نیز مانند دیگر مایعات بهتر است با فاصله یک ساعت بعد از مصرف غذا باشد، زیرا مصرف زیاد آن، علاوه بر ایجاد تشنگی، زمینهساز افزایش فشار خون و پوکی استخوان است.
۳- مصرف بیش از حد دوغ میتواند باعث از بین رفتن تعادل بدن نسبت به حالت عادی شود و به دلیل طبع سردی که دارد زیاده روی در مصرف آن برای افراد با مزاج سردتوصیه نمیشود.
۴-زیادهروی در مصرف دوغ به افراد دارای ناراحتیهای معده، مشکلات گوارشی، افراد مبتلا به ورم معده یا زخم اثنیعشر توصیه نمیشود.
ویژگیهای دوغ(نوشیدنی سالم)
دوغ تأمینکننده یک چهارم نیاز روزانهٔ بدن به کلسیم و حاوی ویتامینهای ب۲ و ب۶ و ب۱۲ است و از این رو قویکننده استخوانها میباشد.
وجود باکتریهای مفیدی چون استرپتوکوکوس، ترموفیلوس و لاکتوباسیلوس بولگارس در دوغ اثرات بسیار مفیدی بر سلامت دستگاه گوارش دارد و مانع رشد ارگانیسمهای مضر میشوند.